Bilindiği üzere, bilanço esasına tabi gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince 2023 hesap dönemi bilançoları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuştur.
560 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 2024 hesap dönemi birinci geçici vergilendirme döneminde mükelleflerin enflasyon düzeltmesi yapmamaları uygun görüldüğünden, bu dönemde enflasyon düzeltmesi yapılmamıştır.
2024 takvim yılı ikinci geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamelerin verilmesine 1/7/2024 tarihinde başlanılmış, söz konusu beyannamelerin 19/8/2024 tarihine kadar verilmesi gerekmektedir. Beyannamelerin ekine enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilançolar eklenecektir.
Enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ve yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir. Yine, 165 Sıra No.lu Vergi Usul Sirkülerinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tabloların düzeltme işlemlerine yönelik açıklamalara ve örnek uygulamalara yer verilmiştir.
Enflasyon düzeltmesine yönelik yaşanan tereddütlere ilişkin özelge ve görüşlerle uygulamaya yön verilmektedir. Önceki yazılarımızda belirtilenlere ilave olarak bazı özelgeler aşağıda özetlenmiştir.
7440 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi kapsamında beyan edilerek 525 No.lu hesapta takip edilen tutarın enflasyon muhasebesi uygulaması sonrasında hangi hesapta izleneceği
“…7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 6 ıncı maddesinin (1) inci fıkrası uygulamasına ilişkin olarak Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 1)'in "İşletmede Mevcut Olduğu Hâlde Kayıtlarda Yer Almayan Emtia, Makine, Teçhizat Ve Demirbaşların Kayda Alınması"/"6- Beyan Edilen Kıymetlerin Kayıtlara İntikali" bölümünde, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerce, söz konusu fıkra kapsamında aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için pasifte açılması öngörülen karşılık hesabına ilişkin olarak yer verilen örneklerde "525 KAYDA ALINAN EMTİA ÖZEL KARŞILIK HESABI (7440 sayılı Kanunun 6/1 md.)" kullanılmıştır.
Buna göre, 7440 sayılı Kanunun mezkûr fıkrası uygulamasına ilişkin olarak, bahse konu Tebliğde yapılan açıklamalar çerçevesinde, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak pasifte oluşturulması gereken karşılık hesabı olarak kullanılan "525" no.lu hesabın, parasal olmayan kıymet olarak kabul edilerek enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve düzeltilmiş bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alması gerekmektedir.”[1]
Sat geri kirala işlemlerinde düzeltmeye esas alınacak tarih
“…1- Sat-kirala-geri al yöntemiyle finansal kiralama şirketine devredilen ve daha sonra kira süresinin sonunda tekrar aktifinize giren söz konusu fabrika binasının, 2023 hesap dönemi sonu itibariyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasında, düzeltmeye esas tarih olarak, fabrika binasının sat-kirala-geri al sözleşmesi kapsamında kiralama işleminin deftere kayıt tarihi (213 sayılı Kanunun mükerrer 290 ıncı maddesi kapsamında kullanma hakkının "260- Haklar" hesabına kayıt edildiği tarih) dikkate alınacaktır.
2- 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (1/j) bendi uyarınca bilançonun pasifinde oluşturulan fon hesabının, 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 16 ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasında da belirtildiği üzere, enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve bilançoda düzeltilmiş değeriyle yer alması gerekmektedir.”[2]
Şirket Aktifindeki Hisse Senetlerinin Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulması
“…1- Geçici olarak elde tuttuğunuz Türk Lirası cinsinden hisse senetlerinizi izlediğiniz "110- Hisse Senetleri" hesabının, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası uygulamasında "parasal olmayan kıymet" olarak kabul edilmesi ve 2023 hesap dönemi sonu ile izleyen dönem sonlarına ilişkin enflasyon düzeltmelerinde, düzeltmeye tabi tutulması gerekmektedir.
2- "111-Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları" hesabında takip ettiğiniz Türk Lirası cinsinden özel sektörün çıkartmış bulunduğu tahvil, senet ve bonolarınızın ise, anılan fıkra uygulamasında "parasal kıymet" olarak kabul edilmesi ve 2023 hesap dönemi sonu ile izleyen dönem sonlarına ilişkin enflasyon düzeltmelerinde, düzeltmeye tabi tutulmaması gerekmekle birlikte, söz konusu iktisadi kıymetlerin 213 sayılı Kanunun 279 uncu maddesi kapsamında alış bedeli ile değerlenmeleri durumunda, değerlendikleri tarihten itibaren parasal olmayan kıymet olarak kabul edilerek, enflasyon düzeltmesine tabi tutulması icap etmektedir.”[3]
Aktif nitelikli geçici hesabın enflasyon düzeltmesine tabi olup olmadığı
“..Buna göre; iki (2) yıldan uzun süreyle şirketiniz bilânçosunda yer alan iştirak hisselerinin Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi kapsamında kısmi bölünme ile devredilmesi üzerine devralan şirket hisselerinin şirketinizin ortaklarına verilmesi ile sermaye azaltımı yapılması dolayısıyla bilançonun aktif ve pasifini denkleştirmek için geçici nitelikteki kullanılan hesabın enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmaması gerekmektedir.”[4]
256- Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabında izlenen tablo ve maşrapa, çeşme musluğu, kazan, ibrik, bakraç vb. eski eşyaların enflasyon düzeltmesi uygulamasında parasal olmayan kıymet olarak dikkate alınıp alınmayacağı
“.. mezkûr Tebliğ eki (Ek 1) ve (Ek 2) listelerde yer almayan "256- Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabının, enflasyon düzeltmesi uygulamasında doğrudan parasal olmayan kıymet olarak kabul edilerek düzeltmeye tabi tutulması mümkün bulunmamakta olup, öncelikle bu hesapta izlenen kıymetlerin mahiyetinin belirlenmesi, diğer bir ifade ile parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutularak gerekli işlemin yapılması icap etmektedir.
Buna göre, somut durumda, şirketinizce "256- Diğer Maddi Duran Varlıklar" hesabında takip edildiği belirtilen bahse konu kıymetlerin, enflasyon düzeltmesi uygulamasında parasal olmayan kıymet olarak kabul edilmesi ve ilgili mevzuat/düzenlemeler dahilinde düzeltmeye tabi tutulması gerekmektedir.”[5]
Amortismana tabi tutulan sürücü kursu eğitim araçlarının satışında enflasyon düzeltme farklarının durumu
“… amortismana tabi olmayan kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası değerle, düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zararın, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınması mümkün olmayıp, amortismana tabi kıymetlerin, düzeltilmiş değerlerinin altında bir bedelle satılması halinde oluşan zararın ise kurum kazancının tespitinde dikkate alınması mümkündür.
Buna göre, Şirketiniz tarafından enflasyon düzeltmesine tabi tutulan amortismana konu araçlarınızın satışında, enflasyon düzeltmesi sonrası tutarın maliyet bedeli olarak dikkate alınması ve 213 sayılı Kanunun 328 inci maddesinde belirtilen şekilde hesaplanan satış zararının tamamının kurum kazancınızın tespitinde dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.”[6]
Kamil ÖZKAN
E.Gelir İdaresi Daire Başkanı
[1] İzmir Vergi Dairesi Başkanlığının 22/5/2024 tarihli ve 294972 sayılı özelgesi
[2] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 27/5/2024 tarihli ve 696025 sayılı özelgesi
[3] Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının 3/6/2024 tarihli ve 304140 sayılı özelgesi
[4] Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının 3/6/2024 tarihli ve 11574 sayılı özelgesi
[5] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 22/5/2024 tarihli ve 670927 sayılı özelgesi
[6] Kütahya Defterdarlığının 2/7/2024 tarihli ve 37733 sayılı özelgesi
